แก๋งเห็ดถอบ

แก๋งเห็ดถอบ

หลังฝนหัวปีตกห่าใหญ่ ได้สัก 2-3 ห่า ในอากาศมีความชื้นประกอบกับมีแสงแดดส่อง

อากาศโดยรอบอบอ้าว ทำให้เกิดความรู้สึกเหนียวตัวเป็นอย่างยิ่ง

แต่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่ทำให้รู้สึกไม่สบายตัวเช่นนี้

จะมีอาหารป่าหลากหลายชนิดทยอยกันออกมาให้ได้ลิ้มรสอันแสนอร่อย

โดยเฉพาะพวกเห็ดป่าต่างๆก็จะเริ่มออกมาให้ได้กิน เริ่มแรก คือ เห็ดถอบ

เห็ดถอบจะออกก่อนเห็ดชนิดอื่นๆในบางท้องที่จะเรียกเห็ดถอบว่า เห็ดเผาะ เห็ดเหียง เห็ดหนัง

หรือ เห็ดดอกดิน แต่ชาวเชียงใหม่ทุกพื้นที่จะเรียกเห็ดชนิดนี้ว่า เห็ดถอบ

ถ้าปีไหนที่ฝนตกหัวปี มีพายุฝนฟ้าคะนองแรง และ มีลูกเห็บตก

ในปีนั้นก็จะทำให้เห็ดถอบออกมาก อาจจะเป็นเพราะความชื้นที่มีมากพอหรือเหตุปัจจัยอื่นๆ

ที่พอดตามวิถีแห่งธรรมชาติีที่ทำให้เห็ดออกมากในปีนั้น

เห็ดถอบ จะขึ้นตามโคนต้นไม้ในป่าแพะ (ป่าเบญจพรรณ)

หรือ บริเวณที่เป็นป่าโปร่งตามพุ่ม ต้นเหียง ต้นตึง ที่มีใบไม้หล่นทับถมกัน

ทำให้บริเวณนั้นมีอากาศอับชื้นและอบอ้าว

เป็นปัจจัยเร่งที่ทำให้เชื้อเห็ดถอบเจริญเติบโตได้เป็นอย่างดี

นอกจากนี้ เห็ดถอบยังชอบขึ้นตามพื้นดินที่อยู่ใต้โคนไม้ที่ถูกไฟเผา เช่น ไม้เต็ง ไม้พะยอม

ดังนั้นก่อนที่ฝนหัวปีจะตกเราจึงเห็นไฟไหม้ป่าทางแถบภาคเหนือเป็นหย่อมแดงไปทั่ว

นั่นก็มาจากชาวบ้านเผาป่าแพะ เพื่อให้เห็ดถอบขึ้นนั่นเอง

เหตุกาณ์นี้เองที่ทำให้ตามเมืองต่างๆในล้านนามักถูกปกคลุมด้วยหมอกควัน

ในช่วงหน้าแล้งของทุกปี

เห็ดชนิดนี้จะออกในเดือนพฤษภาคมปีละครั้ง เห็ดถอบมีลักษณะเป็นลูกกลมๆ

ไม่มีลำต้น ไม่มีราก เห็ดที่ยังอ่อนอยู่มีสีขาวนวล ส่วนเปลือกนอกรอบห่อหุ้มสปอร์สีขาวนวล

เห็ดแก่เปลือกเป็นสีน้ำตาลถึงสีดำ ส่วนสปอร์ข้างในก็เป็นสีดำด้วย

ถ้าแก่มากๆเปลือกเห็ดจะแตกออกเป็นแฉกรูปดาวเห็นสปอร์ข้างใน

ดังนั้นการเลือกซื้อเห็ดถอบจึงต้องอาศัยความชำนาญ

โดยต้องเลือกเห็ดอ่อนที่มีสปอร์ข้างในเป็นสีขาวจึงจะอร่อย

ข้อสำคัญอีกอย่างหนึ่งก็คือ เห็ดถอบจะมีอยู่สองชนิด คือ ชนิดที่เหนียว กับ ชนิดที่เปราะ ชนิดที่เปราะจะไม่อร่อย

ชาวบ้านมีเครื่องมือเก็บเห็ดชนิดนี้โดยเฉพาะ บางคนทำเครื่องมือถาวร คือ ทำเป็นขอเหล็ก

ส่วนด้ามเป็นไม้ยาวประมาณ ๑ ศอก บางคนใช้กิ่งไม้ที่มีลักษณะเป็นขอเกี่ยวก็ได้

เวลาหาเห็ดชนิดนี้ต้องมองหาตามโคนต้นไม้ ตอไม้ที่ถูกไฟไหม้ เห็ดจะโผล่ดินขึ้นมา ให้มองเห็น

คนหาเห็ดจะใช้ขอเหล็ก หรือ ขอไม้ขูดไปตามดิน

ต้องระมัดระวังไม่ให้ขอไปถูกเห็ด ต้องพยายามให้ได้เห็ดที่เป็นลูกสมบูรณ์

เห็ดชนิดนี้ขึ้นเป็นหย่อม ถ้าขึ้นตรงไหนคนเก็บเห็ดจะจำได้ปีต่อไปก็จะไปหาตรงที่เดิม

ภาชนะที่ใช้ใส่เห็ดก็ คือ ใบตองตึงทำเป็นกรวย

เมื่อเก็บเห็ดได้พอสมควรก็จะเย็บปากกรวยด้วยกิ่งไม้เล็กๆ แล้วจะทำกรวยใหม่และหาต่อไป

วิธีนี้จะช่วยให้เห็ดสดและไม่แก่เร็ว เห็ดชนิดนี้ถ้าถูกแดดถูกลมจะทำให้แก่เร็ว

คนไม่นิยมรับประทานเพราะเปลือกที่หุ้มสปอร์จะเหนียวมาก

เห็ดถอบ เป็นอาหารอร่อย หายาก สามารถรับประทานได้ทั้งดิบๆ และทำให้สุกแล้ว

ถ้าเป็นเห็ดอ่อนล้างให้สะอาดแล้วรับประทานโดยจิ้มน้ำพริกตาแดง น้ำพริกข่า นอกจากนั้น

ยังสามารถนำมา ต้มเค็ม แกงใส่หน่อไม้ดอง หรือ ผัดเฉพาะเห็ดล้วนๆ ก็ได้

ถ้าใช้เห็ดถอบต้มเค็มไม่นิยมหั่นหรือซอยจะต้มทั้งลูก แต่ถ้าแกงหรือผัดจะซอยเป็นชิ้นบางๆ

ข้อระวัง มีเห็ดที่มีพิษลักษณะคล้ายคลึงกับเห็ดถอบมาก คือ เห็ดไข่หงส์

ทานเข้าไปแล้วทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน

แก๋งเห็ดถอบ

เครื่องปรุง

๑. เห็ดถอบ

๒. พริกขี้หนูสวน หรือ พริกลาว

๓. ปลาร้า

๔. กะปิ

๕. กระเทียม

๖. ใบมะขามอ่อน หรือ ใบบะเหม้าตาควาย หรือ ใบผักติ้ว

ผักทั้งสามชนิดนี้เลือกใส่อย่างใดอย่างหนึ่ง ให้รสเปรี้ยว

เครื่องแกง

๑. พริกขี้หนู

๒. กระเทียม ๑๐ กลีบ

๓. กะปิ ๑ ช้อนชา

๕. ปลาร้า ๑ ช้อนโต๊ะ

โคลกเครื่องแกงพอหยาบๆ

วิธีทำ

๑. ต้มน้ำให้เดือด

๒. ใส่เครื่องแกง

๓ พอน้ำเดือดใส่เห็ดถอบ เคี่ยวต่อให้เห็ดนิ่ม

๔. ใส่ใบมะขามอ่อน หรือผักอื่นๆที่เลือกไว้ พลิกกลับใบมาพอผักเปลี่ยนสี ยกลง

เห็ดถอบกระป๋อง